Cangas chora ao poeta do mar e do amar. O escritor e catedrático de Lingua e Literatura Bernardino Graña finou esta noite aos 92 anos de idade. O autor é unha das figuras senlleiras da cultura do Morrazo e de Galicia e no ano 2010 ingresou na Real Academia Galega (RAG), nun acto que se celebrou no Auditorio de Cangas e no que foi recibido polo entonces presidente da academia e vello amigo, Xosé Luís Méndez Ferrín. En 2021 recibiu o Premio da Cultura Galega e en 2022 o Concello de Cangas brindoulle un dos seus máximos recoñecementos ao nomealo como Fillo Predilecto da vila. Desde hai anos, debido ao seu estado de saúde, Graña residía na residencia para maiores “Stella Maris”, en Nigrán.
Bernardino Graña formou parte do consello de redacción da revista poética Alba, foi articulista en diversos xornais, entre eles FARO DE VIGO, e participou na creación en 1958 do grupo galeguista de intelectuais, artistas e escritores Brais Pinto, que se formou en Madrid. Amais foi un dos impulsores e primeiro presidente da Asociación de Escritores en Lingua Galega (AELG) e foi profesor no instituto de Rodeira.
A súa obra abrangue tódolos eidos: desde a poesía, con títulos como “Profecía do mar”, “Non vexo Vigo nin Cangas” ou “Se o noso amor e os peixes”; a narrativa, con novelas como “A fuga a Exipto” ou “O neno mariñeiro”; e a literatura infantil e xuvenil, con máis dunha vintena de títulos, como “O león e paxaro rebelde”, “O gaiteiro e o Rato Pérez”, “Contra o león covarde”, “Larpancia saborosa do lobo e a raposa” ou “Tragaxoán e Tragadiño”.
Precisamente os contos populares e a figura de Rosalía foron o eixo do seu discurso de ingreso na RAG en xuño de 2010. Un discurso no que comezou falando da súa infancia e do ser galego. Un ser que comparou co mar e cos peixes. “Os galegos somos como os salmóns. Se queremos buscar as nosas augas puras e primixenias e seguirmos sendo como nós mesmos, se queremos sobrevivir, sermos fieis á nosa identidade, temos que deixar o ancho mar castelán e impulsarnos contra corrente”.
Obra poética:
• Poema do home que quixo vivir, 1958
• Profecia do mar, 1966
• Non vexo Vigo nin Cangas, 1975
• Se o noso amor e os peixes, 1980
• Sima-Cima do voar do tolo, 1984
• Himno verde, 1992
• Sen sombra e sen amor, 2004
• Acendendo as almanaras, 2008
• Berros no roncar das ondas, 2012
Fuente:
-RAG
-Son de poetas
-GaliciaDigital
-AC Alexandre Bóveda
-Wikipedia
Escolla poética
ODA OS MARIÑEIROS DE CANGAS
Polo escuro do mar que vos contruba
ainda hai peixes de lus nos seus abrigos,
mariñeiros de Cangas, meus amigos,
meus irmáns de salitre e sol e chuva.
Solte a ría un exército de naves,
mariñeiros de Cangas, traede as liñas,
que, anunciando o fumazo das sardiñas
polos cons e cabezos cantan aves.
Polas ondas sin muros e sin diques,
polo lombo do Atlántico azulado,
brinca e bufa o arruás todo apurado
perseguindo os banitos i os alcriques.
Máis alá de Sobrido ti me guíes,
mariñeiro de Cangas, ti me leves
pra ver os espumallos i os percebos
e mirar dende a popa as illas Cies.
Máis alá do Cabalo e Cabo de Home
da Negra e deses baixos de Biduído,
mariñeiro de Cangas, vas perdido
e o mar é un gran misterio que te come.
Coma horribles fantasmas aparecen
dende o fondo, xurdindo, nos sorríos,
estranas ardentias e navios
e tristes afogados que amolecen.
Pero rompe, que podes, contra o medo,
dalle avante con forza, anque che doa,
contra noites e néboas, pon a proa,
mariñeiro de Cangas, e ven cedo.
Ven loguiño a vender o peixe a Vigo
e trae unha canción do son dos mares
pra beber e cantar xuntos nos bares
mariñeiro de Cangas, meu amigo.
¿Como hei vivir mañá sen a luz túa?
Case morto vivín sen coñecerte
aló na chaira seca por absurdas rúas
onde ninguén me soupo dar mornura.
Foi soedade desconforme adentro
e a semente a caír en terra dura.
¿Como hei vivir mañá sen a luz túa?
Erguinme e vinte ó regresar á terra
como se fora todo aquelo un soño
pesado e ti xa foras sempre miña.
Foi outra vez materno en aloumiño
o bico teu na lingua.
E foi de novo corazón adentro
comprender a existencia e a dozura.
¿Como hei vivir mañá sen a luz túa?
Pero hoxe mesmo o día abriu en medo
entrou na fiestra un sol extraño inmenso
e deixáchesme o leito en mantas frías.
Está a volver agora corazón adentro
a soedade o podre a agonía
a me pinchar as cousas en millóns de pugas
cada minuto en séculos de agullas.
¿Como hei vivir mañá sen a luz túa?
Se o noso amor e os peixes…, 1980
MATERIA
Quen matou e bateu como unha furia
e fuxiu polo mundo está no mundo.
Seu recordo anda fóra sobre polvo.
Sobre polvo sonámbulo ou xa pedra.
Quen feriu e berrou, e, non durmindo,
doadamente no aire anda sen tino.
Mais xa foi nun minuto ou nun segundo
como estrela de lustre ben tinguida.
Esa mesma centella ou luz de vida,
asasino poder, potente pulo,
iso quero no aire ou no máis duro.
Quero forxa ou cinabrio ou terra en vilo.
Quen rachou, entrubou, remexeu átomos,
quen pasou pola noite desvariado,
ese vai polas veas, vai no tempo,
vive, alenta ou buliga en teimosía.
Que, teimoso, nos muros das cidades
e por fóra dos libros xorde o musgo,
e a roseira que deu soio tres rosas
ben teimosa se ergueu en cen espiñas.
Espiñas, uñas, dentes mans que buscan.
E eu non son o culpábel por dicilo.
Contra os días, a néboa, o medo, o escuro,
tento o mar e procuro a plenitude.
II
¡Ah, tremede e pregade ladaíñas,
e vixiade a materia acogotada,
os que tedes un corpo e non brincades,
os da lata da vida sen abrila!
Ide á sombra ou á cama con coidado.
Velaran policías e soldados.
Mais fuxide, homes bos, fuxide areas,
se se esperta esa lava que non dorme.
Se se esperta e se ergue e imponse e vence
esa lava, esa saiba, ou celme, ou sangue,
¿que faremos os doces currilarios?
¿que farán as formigas formiguiñas?
¿Cerimonias, ensalmos, rogativas…?
Levantade os altares. Traede cregos.
Baixo nós funga o fogo, a forza, o inferno.
¡Oh, tremede e pregade ladaíñas!
¿Cantos, fóra da lei ou estructuras,
soltos andan sen deus e sen rexistros?
(¡Ah, rezade e tremede!) ¿Cantas selvas?
¿Canto mar (¡ah, tremede!) vive puro?
Atención á materia, inmensa teima.
Supoñede que estrala no aire a vida,
e nas augas tamén, e baixo a terra,
sobre todo no mar, chama tan fría.
Profecía do mar, 1966
O gato da tasca mariñeira
Aquí non hai silencio porque hai homes
falan os homes falan
aquí non pasa o vento esa fantasma
os homes falan falan
e fórmase outro vento outro rebumbio
unha fantasma feita deste fume
este fumar sen tino estas palabras
e pasa un suave gato que é da casa.
Beben viño coñac
berran discuten contan chistes mascan
un pouco de xamón tal vez chourizo
o gato ulisca cheira mira agarda
vai á cociña vense ao mostrador quixera
un anaquiño de boa carne un chisco
de tenrura algún queixo unha migaIla.
Aquí non hai vagadas nin roncallos
non se ven os cabezos nin as praias
o taberneiro bole saúda cobra serve fala
cambea mil pesetas chama á muIler á berros
e contesta ao teléfono ás chamadas
e os homes berran moito cheos de ira
e rin e danse a man e nada pasa.
O gato calandiño ergue as orellas
tan maino tan suavísimo sen gana
cruza por entre as pernas entre as botas
altas botas de caucho contra as augas co seu rabo
arriquichado e duro e tan en calma
e aquí non hai silencio que hai vinte homes
e están ben lonxe os mares que arrebatan.
Se acaso o gato mira os ollos do borne
guicha en suspenso escoita en paz agacha
unha orelliña aguda e indiferente
lambe teimudo e calmo unha das patas
e se acaso durmiña e abre un olIo
e ve que os homes beben fuman discuten moito non se cansan
de ensaladilla callos mexilóns anchoas
e viño e viño e viño tinto e branco en tantas tazas
e esgarran cospen entran saen empuxan brindan cantan
e a radio está acendida e óese música
e o gato pasa indemne comprendendo ten costume son os homes
non se espanta.
Profecía do mar,1966
O vento dixome cousas
Que non atopo nos libros.
Resoaba a súa voz no mundo
igual que un soño perdido.
E o mar buscaba unha aperta,
Buscaba un peito ou un niño,
E non atopaba nada
Senón penedos espidos.
Recordo que era Nadal
E eu bebia moito viño.
Estabamos todos xuntos,
Os anxos meus, os amigos…
O vento e o mar berraban
Coma cans adoecidos.
E nós calados, fumando,
Bebendo, mirando fixos,
Por se chegaba algun día
Un forasteiro ou escrito
Que nos dixese que existe
Máis alá de todo un brillo,
Un sol que non ten solpores,
Nin vacas tristes, nin grilos.
Estabamos todos xuntos,
No meu silencio metidos,
Querendo que nos chegara
Algo estraño, de outro signo
Que nos sacara cal gando
E nos mostrara o camiño
Para pacer herba nova
E choutar noutros eixidos.
Así o inverno enteiro,
Facendo cinsa a montóns,
Queimando a nosa esperanza
Coma un doado carbon.
Ata que un día sentín
Que todo dicía adeus,
Que non había esperanza,
Mais só a desilusión.
Pasara xa tanto tempo…
O agro xa estaba en flor.
E nada mudara en nada.
Pois cada mañán chegaba
O mesmo aburrido sol.
Recordo que era por Marzo
E eu bebía moito alcol.
Comigo escomeza o mundo
A ser mundo, nunha dor.
Antes de min era a Nada
Coma oquedade sen voz.
Agora fungan os ventos,
Bailan as arbores,
Rosman os mares.
E todo resoa en min,
Vén e pasa en procesión.
Fóra e dentro de min crecen
E deixan tan só un ulido
As cousas, coma unha flor.
Comigo comeza todo,
E tamén morre, con dor.
Poema do home que quixo vivir,1958
(Fragmento)
